Tamar Eluned Williams – Pathways / Llwybrau (January)
Beth yw'r prosiect?
Mae Llwybrau yn dro stori yn eich poced – perfformiad i wrando arno tra byddwch yn cerdded ar hyd llwybr wedi’i gynllunio. Mae pedwar perfformiad ar gael ar hyn o bryd, oll wedi’u llunio o amgylch llwybrau cerdded yng Nghaerdydd, gan gynnwys rhannau o Lwybr Taf, y Gwregys Gwyrdd, Llwybr Pererindod Penrhys a Llwybr Trelái, llwybrau gwahanol sy’n ymchwilio gwahanol ardaloedd o’r ddinas. Pan fyddant yn ymchwilio’r llwybrau hyn, gwahoddir gwrandawyr i “gerdded drwy’r stori” – i wrando ar gasgliad o straeon, i fyfyrio ar yr hyn sydd o’u cwmpas, yr hyn y gallant ei weld a sut mae’r stori yn ychwanegu dimensiwn newydd i’r tirlun. Er y cynlluniwyd y llwybrau stori ar gyfer eu cerdded yng Nghaerdydd, mae llawer o bobl hefyd wedi dewis cerdded drwy stori yn eu rhannau eu hunain o’r byd: o Aberystwyth i Iwerddon, California i Indiana.
Daeth y syniad am y prosiect yn ystod y cyfnod clo cyntaf. Roeddwn yn treulio llawer o amser allan yn cerdded ac oherwydd bod y cyfyngiadau yn eithaf llym yma am yng Nghymru am gryn amser, ni fedrwn deithio i parc cenedlaethol neu’r arfordir, lle rwyf yn mynd am droeon hir fel arfer. Felly yn lle hynny dechreuais ymchwilio fy ardal leol, gan edrych ar fy hen fap o Gaerdydd a dod ar draws yr holl lwybrau cerdded gwych yma sy’n ymchwilio rhannau diwydiannol, maestrefi a rhannau gwyrdd y ddinas. Wrth i mi gerdded, roeddwn hefyd yn gwrando ar lawer o bodlediadau, a dechreuais feddwl am sut y caiff rhywbeth newydd ei ychwanegu at eich profiad o’r tirlun pan fyddwch yn cerdded ac yn gwrando ar straeon. Rydych yn dechrau gosod arwyddocâd newydd i’r pethau a welwch, yr arogleuon, y synau, y newid yn y tymhorau. Hanfod Llwybrau yw ymchwilio’r syniad hwnnw a gwahodd pobl i roi sylw i’r hyn sydd o’u cwmpas, wrth iddo gymryd dimensiwn chwedlonol neu hudolus drwy stori.
Rydym yn awr yn symud i gyfnod nesaf y prosiect, pan fyddaf yn cydweithio gyda chwe chwedleuwr newydd o bob rhan o Gymru. Bydd y perfformiadau yn dod yn llai penodol am le ac yn lle hynny yn ymchwilio llwybrau ym mhob rhan o’r wlad.
I bwy yw e a sut gall bobl gymryd rhan ynddo?
Mae ar gyfer unrhyw un a phawb! Rwy’n gwahodd pobl i gerdded drwy’r stori hyd yn oed os nad ydynt yn byw yng Nghaerdydd, ac mae gan bob dro stori hefyd opsiwn hygyrch: rwy’n gwybod am bobl sydd wedi gwrando yn eu cartrefi neu yn eu gerddi, neu wedi creu eu llwybrau eu hunain i’w cerdded tra’n gwrando ar y straeon.
Gallwch dod o hyd i ddolenni i’r holl berfformiadau stori a manylion y llwybrau ar y wefan yma: www.pathways-llwybrau.comac rwyf wrth fy modd clywed ganddynt pan mae pobl wedi gwrando a cherdded! Gallant gysylltu â fi i sgwrsio am eu profiadau un ai drwy’r ffurflen cyswllt ar y wefan, fy nghyfeiriad Twitter neu fy nghyfeiriad e-bost tamarelunedwilliams@hotmail.co.ukBu’n wych clywed am brofiadau pobl o’r straeon, beth maent wedi eu hatgoffa amdano pan oeddent yn gwrando arnynt a sut, pan fyddant wedi dychwelyd i’r man lle’r oedden yn cerdded drwy’r stori, ei bod wedi cael naws hollol wahanol iddynt; mae ymlyniad emosiynol newydd neu elfen ddychmygus i’r man hwnnw nad oedd yno cyn hynny.
Dywedwch fwy wrthym amdanoch chi'ch hun mewn bywgraffiad byr. Sut wnaethoch chi ddechrau adrodd straeon? Ers pryd ydych chi wedi bod yn gwneud hyn? Ble ydych chi wedi'ch lleoli ac ati? Sut ydych chi'n gweithio gyda stori? this? Where are you based etc? How do you work with story?
Cefais fy ngeni a fu magu yng Nghaerdydd a dychwelais yma ar ôl treulio pum mlynedd yn astudio a byw yng nghanol Lloegr. Astudiais theatr yn y brifysgol ac roeddwn eisiau dod yn actor neu gyfarwyddwr, ond fe wnes ddarganfod chwedleua pan oeddwn yn astudio. Rwy’n dweud darganfod, ond roedd yn fwy o “ailddarganfod”: mae chwedleua wedi bod o fy nghwmpas fy holl fywyd, clywed pobl yn dweud straeon mewn gwyliau a chlywed straeon y Mabinogion yn yr ysgol. Ond doedd gen i ddim syniad ei bod yn bosibl bod yn chwedleuwr – fel swydd – nes i mi ddechrau mynd i Gaffe Chwedleua Birmingham a gweld yr holl bobl yma’n dweud straeon o’u cof; roeddwn yn gaeth yn syth. Yr un flwyddyn, fe wnes ddweud stori yng nghystadleuaeth genedlaethol Chwedleuwr Ifanc y Flwyddyn ac er mawr syndod i mi, fe enillais. Rhan o fy ngwobr oedd llwyth o gyfleoedd perfformio, felly dechreuais gigio, dweud straeon mewn gwyliau a chlybiau stori, ac adeiladu fy repertoire. be a storyteller – as a job – until I started going to the Birmingham Storytelling Café and seeing all these people telling stories from memory, and I was immediately hooked. That same year, I told a story at the national Young Storyteller of the Year competition, and to my huge surprise, I won. Part of my prize was that I was given lots of performance opportunities, so I started gigging, telling stories at festivals and story clubs, and building my repertoire.
Pan ddychwelais i Gymru dechreuais geisio cael gyrfa lawn-amser fel chwedleuwr llawrydd. Rydw i bob amser bod â’r hyn maent yn ei alw yn “yrfa portffolio”: rydw i wedi gweithio ar draws y celfyddydau perfformio mewn amrywiaeth o wahanol swyddi – cyfarwyddo theatr, pypedau, cynnal gweithdai, cynhyrchu – ac rwy’n meddwl fod hynny wedi bod yn llawer o help pan ddechreuais arni i weithio’n llawrydd. Mae gweithio llawrydd yn y celfyddydau yn galed ond mae gennych fwy o gyfle o oroesi os y gallwch droi eich llaw at lawer o wahanol bethau. Felly, am y pum mlynedd ddiwethaf, rwyf wedi dweud straeon mewn ysgolion, perfformio mewn gwyliau, cynnal gweithdai a datblygu comisiynau a sioeau chwedleua. Nawr rydw i hefyd yn gweithio i Beyond the Border fel cydlynydd ymgysylltu llawrydd, ac wrth fy modd!
Rydw i’n gweithio’n ddwyieithog yn Gymraeg a Saesneg. Mae llawer o’r straeon a ddywedaf yn rhoi rwy’n cofio eu clywed pan oeddwn yn blentyn: chwedlau gwerin Cymru, mythau a chwedlau’r Mabinogion. Rwy’n cael fy nenu at weithio hen straeon a gwneud iddynt siarad gyda chynulleidfaoedd cyfoes; does gen i ddim diddordeb mewn ailwampio ystrydebau blinedig am dywysogesau sydd angen cael eu hachub. Rydw i’n meddwl fod chwedleua i gyd am gysylltu a rhannu gyda phobl eraill. Rwy’n gaeth iddo. Rwyf wrth fy modd yn clywed straeon, dweud straeon a chanfod straeon newydd i’w dweud.
Ysbrydoliaeth Cyfnod Clo: beth yw rhywbeth rydych chi wedi'i weld ar-lein rydych chi am ei rannu? e.e. fideo / podlediad / digwyddiad ar-lein sydd wedi eich ysbrydoli ar yr adeg hon?
Dau ddigwyddiad ar-lein arbennig iawn a fynychais yn yr ychydig fisoedd diwethaf oedd gig adfywiad Bellowhead - https://stabal.com/stabal_media/bellowhead-on-sale/ - a dangosiad Emilia the Play: https://www.emilialive.com/, stori ffeminyddol gref am frwydr menyw ddu i gael ei llais wedi’i glywed. Rydw i hefyd yn gwrando ar lawer o bodlediadau: IWeigh gyda Jameela Jamil, Pod Save America gan Crooked Media (defnyddiol iawn wrth geisio deall y newyddion am yr etholiad yn yr Unol Daleithiau) a How to Fail gyda Elizabeth Day. A rydw i wrth fy modd yn rhedeg Casglu ar gyfer Beyond the Border, ein grŵp trafod wythnosol ar-lein gyda chwedleuwyr ar foreau Gwener. Rydw i bob amser yn gadael yn teimlo wedi fy ysbrydoli ac yn barod i ddechrau creu! https://stabal.com/stabal_media/bellowhead-on-sale/ - a dangosiad Emilia the Play: https://www.emilialive.com/, stori ffeminyddol gref am frwydr menyw ddu i gael ei llais wedi’i glywed. Rydw i hefyd yn gwrando ar lawer o bodlediadau: IWeigh gyda Jameela Jamil, Pod Save America gan Crooked Media (defnyddiol iawn wrth geisio deall y newyddion am yr etholiad yn yr Unol Daleithiau) a How to Fail gyda Elizabeth Day. A rydw i wrth fy modd yn rhedeg Casglu ar gyfer Beyond the Border, ein grŵp trafod wythnosol ar-lein gyda chwedleuwyr ar foreau Gwener. Rydw i bob amser yn gadael yn teimlo wedi fy ysbrydoli ac yn barod i ddechrau creu!